ozi

Ehighị ụra nke ọma bụ nsogbu ihi ụra nke a na-ahụkarị, nke akọwara dị ka nsogbu ihi ụra nke na-eme abalị atọ ma ọ bụ karịa kwa izu, na-adịru ihe karịrị ọnwa atọ, ọ bụghịkwa nke enweghị ohere ihi ụra kpatara ya. Ihe dị ka 10% nke ndị okenye na-agbaso ụkpụrụ maka ehighi ura, na pasent 15 ruo 20 ọzọ na-akọ ihe mgbaàmà nke ehighị ụra nke ọma mgbe ụfọdụ. Ndị ọrịa ehighị ụra nke ọma ogologo oge nọ n'ihe ize ndụ dị ukwuu nke ịmalite ịda mbà n'obi, ọbara mgbali elu, ọrịa Alzheimer, na enweghị ike ịrụ ọrụ.

Okwu gbasara ahụike

Àgwà nke ehighị ụra nke ọma bụ àgwà ihi ụra na-adịghị mma ma ọ bụ ogologo oge, na-esonyere ya na ihe isi ike ihi ụra ma ọ bụ ịnọgide na-ehi ụra, yana oke mgbakasị uche ma ọ bụ arụ ọrụ ehihie. ehighị ụra nke ọma bụ nsogbu ihi ụra nke na-eme abalị atọ ma ọ bụ karịa n'izu, ọ na-adịru ihe karịrị ọnwa atọ, ọ bụghịkwa ohere ihi ụra dị ntakịrị. Ehi ụra na-apụtakarị n'otu oge na ọrịa anụ ahụ ndị ọzọ (dị ka mgbu), ọrịa uche (dị ka ịda mbà n'obi), na nsogbu ihi ụra ndị ọzọ (dị ka ọrịa ụkwụ na-adịghị agwụ agwụ na apnea nke ụra).

Ehighị ụra nke ọma bụ nsogbu ihi ụra nke na-adịkarị n'etiti ọha mmadụ, ọ bụkwa otu n'ime nsogbu ndị a na-ekwukarị mgbe ndị ọrịa na-achọ ọgwụgwọ na ụlọ ọrụ ahụike mbụ, mana a naghị agwọ ya. Ihe dị ka 10% nke ndị toro eto na-agbaso ụkpụrụ maka ehighi ura, na pasent 15 ruo 20 nke ndị okenye na-akọ ihe mgbaàmà ehighi ụra mgbe ụfọdụ. Ehighị ụra nke ọma na-adịkarị na ụmụ nwanyị na ndị nwere nsogbu uche ma ọ bụ nke anụ ahụ, ọnụọgụ ya ga-abawanye n'etiti afọ na mgbe ọ gachara, yana n'oge mgbụsị akwụkwọ na menopause. Anyị ka maara nke ukwuu banyere pathological na physiological usoro nke ehighi ura, ma ugbu a ọ na-kweere na psychological na physiological overstimulation bụ ya isi e ji mara.

Ehihie ụra nwere ike ịbụ ọnọdụ ma ọ bụ oge ụfọdụ, mana ihe karịrị 50% nke ndị ọrịa na-enweta ehighi ura na-adịgide adịgide. Nsogbu ehighị ụra nke mbụ na-esite na gburugburu ebe obibi na-akpata nrụgide, nsogbu ahụike, usoro ọrụ na-adịghị mma, ma ọ bụ njem n'ọtụtụ oge (iche oge). Ọ bụ ezie na ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ ga-alaghachi n'ụra nkịtị mgbe ha na-eme mgbanwe maka ihe ndị na-akpali akpali, ndị na-enwekarị ụra nke ọma nwere ike ịnweta ehighi ura na-adịghị ala ala. Ihe gbasara mmụọ, omume, ma ọ bụ anụ ahụ na-ebutekarị ihe isi ike ihi ụra ogologo oge. Enweghi ụra nke ogologo oge na-esonyere ihe ize ndụ dị ukwuu nke nnukwu ịda mbà n'obi, ọbara mgbali elu, ọrịa Alzheimer, na enweghị ike ịrụ ọrụ.

Nyocha na nchoputa nke ehighi ura na-adabere na nyocha zuru ezu nke akụkọ ihe mere eme ahụike, ịdekọ ihe mgbaàmà, usoro ọrịa, ọrịa na-akpata, na ihe ndị ọzọ na-akpalite. Ndekọ omume ịkpọte ụra nke awa 24 nwere ike chọpụta ebumnuche omume na gburugburu ebe obibi karịa. Ngwá ọrụ nyocha nke onye ọrịa na-edekọ akụkọ ụra nwere ike ịnye ozi bara uru gbasara ọdịdị na ogo nke mgbaàmà ehighị ụra nke ọma, nyere aka nyocha maka nsogbu ihi ụra ndị ọzọ, na nyochaa ọganihu ọgwụgwọ.

Atụmatụ na ihe akaebe

Ụzọ dị ugbu a maka ịgwọ ọrịa ehighị ụra nke ọma gụnyere ndenye ọgwụ na ọgwụ ndị na-ere ahịa, ọgwụgwọ nke uche na omume (nke a makwaara dị ka cognitive-behavioral therapy [CBT-I] maka ehighị ụra nke ọma), na adjuvant na usoro ọgwụgwọ ọzọ. Usoro ọgwụgwọ a na-emebu maka ndị ọrịa bụ ibu ụzọ were ọgwụ ndị a na-ere ahịa wee were ọgwụ ndenye ọgwụ mgbe ịchọọ nlekọta ahụike. Ndị ọrịa ole na ole na-enweta ọgwụgwọ CBT-I, akụkụ ụfọdụ n'ihi enweghị ndị na-agwọ ọrịa a zụrụ nke ọma.

CBTI-I
CBT-I na-agụnye usoro usoro iji gbanwee ụkpụrụ omume na ihe gbasara uche nke na-eduga na ehighị ụra nke ọma, dị ka oke nchegbu na nkwenkwe na-ezighị ezi banyere ụra. Isi ọdịnaya nke CBT-I na-agụnye usoro nhazi omume na ihi ụra (mmachi ụra na nchịkwa mkpali), usoro ntụrụndụ, ntinye uche na nke uche (ma ọ bụ ha abụọ) iji gbanwee nkwenkwe na-ezighị ezi na nchegbu dị ukwuu banyere ehighi ura, yana nkuzi ihi ụra. Ụzọ ntinye aka nke uche ndị ọzọ dị ka Nnabata na Nkwekọrịta Nkwekọrịta na Ọgwụgwọ dabeere na Mindfulness ka ejiriwokwa agwọ ọrịa ehighị ụra nke ọma, mana enwere ntakịrị data na-akwado nrụpụta ha, ọ dịkwa ha mkpa ịnọgide na-adị ogologo oge iji rite uru. CBT-I bụ ọgwụgwọ ndenye ọgwụ na-elekwasị anya n'ụra yana dabere na nsogbu. Onye na-ahụ maka ahụike uche (dị ka ọkà n'akparamàgwà mmadụ) na-eduzi ya maka nyocha 4-8. Enwere ụzọ mmejuputa dị iche iche maka CBT-I, gụnyere ụdị mkpụmkpụ na ụdị otu, yana ntinye aka nke ndị ọkachamara ahụike ndị ọzọ (dịka ndị nọọsụ na-arụ ọrụ), yana iji telemedicine ma ọ bụ nyiwe dijitalụ.

Ugbu a, a na-atụ aro CBT-I dị ka usoro ọgwụgwọ mbụ na ntuziaka ụlọ ọgwụ site n'aka ọtụtụ ụlọ ọrụ ọkachamara. Nnwale ụlọ ọgwụ na meta-nyocha egosila na CBT-I nwere ike imeziwanye nsonaazụ ndị ọrịa kọrọ. Na meta-nyocha nke ule ndị a, CBT-I a hụrụ na-emeziwanye ogo nke mgbaàmà ehighị ụra nke ọma, oge mmalite ihi ụra, na mgbe oge edemede ụra gasịrị. Ọganihu nke mgbaàmà ụbọchị (dị ka ike ọgwụgwụ na ọnọdụ) na ịdị mma nke ndụ dị ntakịrị, n'otu akụkụ n'ihi iji usoro ọ bụla emebereghị nke ọma maka ehighi ura. N'ozuzu, ihe dị ka 60% ruo 70% nke ndị ọrịa nwere nzaghachi ụlọ ọgwụ, yana mbelata nke 7 isi na Insomnia Severity Index (ISI), nke sitere na 0 ruo 28 isi, na ọnụ ọgụgụ dị elu na-egosi oke ehighị ụra nke ọma. Mgbe izu 6-8 nke ọgwụgwọ gasịrị, ihe dị ka 50% nke ndị ọrịa ehighị ụra nke ọma na-enweta remission (ISI ngụkọta akara, <8), na 40% -45% nke ndị ọrịa na-enweta mgbaghara na-aga n'ihu maka ọnwa 12.

N'ime afọ iri gara aga, CBT-I dijitalụ (eCBT-I) na-ewu ewu ma nwee ike mechaa mee ka ọdịiche dị ịrịba ama dị n'etiti ọchịchọ CBT-I na nnweta. ECBT-I nwere mmetụta dị mma n'ọtụtụ nsonaazụ ihi ụra, gụnyere oke nke ehighị ụra nke ọma, ịrụ ọrụ nke ọma ụra, ịdị mma ụra nke onwe, ịmụrụ anya mgbe ụra gasịrị, oge ihi ụra, ngụkọta oge ụra, na ọnụ ọgụgụ nke edemede abalị. Mmetụta ndị a yiri nke a na-ahụ na ihu na ihu na ihu ule CBT-I ma na-edobe ya maka izu 4-48 mgbe emechara ya.

Ịgwọ ọrịa comorbid dị ka ịda mbà n'obi na mgbu na-adịghị ala ala nwere ike ibelata mgbaàmà ehighị ụra nke ọma, ma n'ozuzu enweghị ike idozi nsogbu nke ehighị ụra nke ọma. N'ụzọ megidere nke ahụ, ịgwọ ọrịa ehighị ụra nke ọma nwere ike ime ka ihi ụra nke ndị ọrịa na-arịa ọrịa na-adịghị mma, ma mmetụta na-akpata n'onwe ha adịghị agbanwe agbanwe. Dịka ọmụmaatụ, ọgwụgwọ nke ehighị ụra nke ọma nwere ike ibelata mgbaàmà ịda mbà n'obi, belata ọnụ ọgụgụ nke ịda mbà n'obi na nlọghachi azụ nke ịda mbà n'obi, ma ọ nwere mmetụta dị nta na mgbu na-adịghị ala ala.

Usoro ọgwụgwọ agbagoro nwere ike inye aka dozie okwu nke ezughị oke akụrụngwa achọrọ maka ọgwụgwọ ahụike ọdịnala na omume. Otu ụdị na-atụ aro iji agụmakwụkwọ, nlekota oru, na usoro enyemaka onwe onye na ọkwa mbụ, dijitalụ ma ọ bụ otu ọgwụgwọ akparamaagwa na omume n'ọkwa nke abụọ, n'otu n'otu na nkà mmụta uche na omume ọgwụgwọ na ọkwa nke atọ, na ọgwụ ọgwụgwọ dị ka a obere oge adjunct na nke ọ bụla larịị.

Ọgwụgwọ ọgwụ
N'ime afọ 20 gara aga, usoro ndenye ọgwụ nke ọgwụ hypnotic na United States enweela mgbanwe dị ukwuu. Ọnụ ego ndenye ọgwụ nke benzodiazepine agonists na-aga n'ihu na-ebelata, ebe ọnụọgụ ọgwụ trazodone na-aga n'ihu na-abawanye, ọ bụ ezie na US Food and Drug Administration (FDA) edepụtaghị ehighi ura dị ka ihe na-egosi trazodone. Na mgbakwunye, ewepụtara ndị na-anabata ndị na-anabata agụụ agụụ na 2014 ma ejirila ya mee ihe n'ọtụtụ ebe.

Akọwapụtara mmetụta nke ọgwụ ọhụrụ (ogologo oge ọgwụ, <4 izu) na nsonaazụ bụ isi site na ọnụ ọgụgụ nyocha ndị ọrịa, gụnyere Insomnia Severity Index, Pittsburgh Quality Index, Leeds Sleep Questionnaire, na Diary Sleep. A na-ewere mmetụta nke 0.2 dị ntakịrị, a na-ewere mmetụta nke 0.5 dị ka ọ dị ntakịrị, na mmetụta nke 0.8 na-ewere dị ka nnukwu.

Usoro Beers (ndepụta ọgwụ ndị a na-ewere na ọ dịghị mma maka ndị ọrịa dị afọ 65 ma ọ bụ karịa) kwadoro ịzere iji ọgwụ a.

FDA anabatabeghị ọgwụ a maka ọgwụgwọ ehighị ụra nke ọma. A na-ekewa ọgwụ niile edepụtara na tebụl dị ka Class Pregnancy C site na US FDA, ewezuga ọgwụ ndị a: Triazolam na Temazepam (Klas X); Clonazepam (Klas D); Diphenhydramine na docetamine (klas B).
1. Benzodiazepine agonist agonist klas hypnotic ọgwụ
Ndị na-anabata Benzodiazepine agonists gụnyere ọgwụ benzodiazepine na ọgwụ ndị na-abụghị benzodiazepine (nke a makwaara dị ka ọgwụ klaasị Z). Nnwale ụlọ ọgwụ na meta-nyocha egosila na ndị na-anabata benzodiazepine agonists nwere ike belata oge ihi ụra nke ọma, belata mkpata ụra mgbe ụra gasịrị, wee mụbaa ogologo oge ụra zuru oke (Table 4). Dị ka akụkọ ndị ọrịa si kwuo, mmetụta dị n'akụkụ nke benzodiazepine agonists receptor agonists gụnyere anterograde amnesia (<5%), sedation n'echi ya (5% ~ 10%), na àgwà mgbagwoju anya n'oge ụra dị ka nrọ ehihie, iri nri, ma ọ bụ ịkwọ ụgbọala (3% ~ 5%). Mmetụta ikpeazụ bụ n'ihi ịdọ aka ná ntị igbe ojii nke zolpidem, zaleplon, na escitalopram. 20% ruo 50% nke ndị ọrịa na-enweta nnabata ọgwụ na ịdabere na physiological mgbe ha ṅụchara ọgwụ kwa abalị, gosipụtara dị ka ehighị ụra nke ọma na mgbake mgbake.

2. Ọgwụ ndị na-ahụ maka ọgwụgwọ heterocyclic
A na-enyekarị ọgwụ ndị na-akụda nkụda mmụọ, gụnyere ọgwụ tricyclic dị ka amitriptyline, demethylamine, na doxepin, na ọgwụ heterocyclic dị ka olanzapine na trazodone, maka ọgwụgwọ ehighị ụra nke ọma. Naanị doxepin (3-6 mg kwa ụbọchị, a na-ewere n'abalị) ka US FDA kwadoro maka ọgwụgwọ nke ehighị ụra nke ọma. Ihe akaebe na-egosi ugbu a na-egosi na ndị na-ahụ maka ọgwụ na-edozi ahụ nwere ike imeziwanye ogo ihi ụra, ịrụ ọrụ nke ọma, na ogologo oge ụra zuru ezu, mana ha enwechaghị mmetụta na oge ụra. Ọ bụ ezie na US FDA adịghị edepụta ehighị ụra nke ọma dị ka ihe na-egosi ọgwụ ndị a, ndị dọkịta na ndị ọrịa na-ahọrọkarị ọgwụ ndị a n'ihi na ha nwere mmetụta dị nro na obere doses na ahụmahụ ahụike egosila ịdị irè ha. Mmetụta dị n'akụkụ gụnyere ịhịa aka n'ahụ, ọnụ nkụ, ime obi na-egbu oge, hypotension, na ọbara mgbali elu.

3. Agụụ receptor antagonists
Neuron nke nwere orexin dị na hypothalamus mpụta na-akpali nuclei na ụbụrụ ụbụrụ na hypothalamus nke na-akwalite ịmụ anya, ma na-egbochi oghere ndị dị na ventral lateral na medial preoptic area nke na-akwalite ụra. N'ụzọ megidere nke ahụ, ndị na-egbochi agụụ nwere ike igbochi nchịkwa akwara, gbochie ịmụrụ anya, ma kwalite ụra. Ndị na-anabata ndị na-anabata ihe atọ na-anabata orexin atọ (sucorexant, lemborxant, na daridorxint) bụ ndị US FDA akwadola maka ọgwụgwọ nke ehighị ụra nke ọma. Nnwale ụlọ ọgwụ na-akwado ịdị irè ha na mmalite ụra na mmezi. Mmetụta dị n'akụkụ gụnyere ịhịa aka n'ahụ, ike ọgwụgwụ, na nrọ na-adịghị mma. N'ihi ụkọ nke homonụ agụụ endogenous, nke nwere ike ibute narcolepsy na cataplexy, a na-egbochi ndị na-emegide agụụ agụụ na ndị ọrịa dị otú ahụ.

4. Melatonin na melatonin agonists
Melatonin bụ homonụ nke pineal gland zoro n'okpuru ọnọdụ gbara ọchịchịrị n'abalị. Melatonin na-apụ apụ nwere ike iru ogo ọbara karịa ọkwa anụ ahụ, yana ogologo oge dịgasị iche dabere na usoro onunu ogwu na nhazi ya. Ekpebibeghị usoro ọgwụgwọ melatonin kwesịrị ekwesị maka ọgwụgwọ ehighị ụra nke ọma. Nnwale ndị a na-achịkwa nke metụtara ndị okenye egosila na melatonin nwere mmetụta dị nta na mmalite ụra, na-enweghị mmetụta ọ bụla na ịmụrụ anya n'oge ụra na ngụkọta oge ụra. A kwadoro ọgwụ ndị na-ejikọta melatonin MT1 na MT2 ndị na-anabata ya maka ọgwụgwọ nke ehighị ụra nke ọma (ramelteon) na nsogbu ụra nke circadian (tasimelteon). Dị ka melatonin, ọgwụ ndị a anaghị enwe mmetụta ọ bụla na ịmụrụ anya ma ọ bụ ngụkọta oge ụra mgbe ụra gasịrị. Ụra na ike ọgwụgwụ bụ ihe na-emetụtakarị.

5. Ọgwụ ndị ọzọ
Antihistamines n'ime ọgwụ ndị a na-ere ahịa (diphenhydramine na docetamine) na ọgwụ ndenye ọgwụ (hydroxyzine) bụ ọgwụ ọgwụgwọ ehighị ụra nke ọma na-ejikarị. Ihe data na-akwado nrụpụta ya adịghị ike, mana ịnweta ha na nchekwa nchekwa ndị ọrịa nwere ike ịbụ ihe kpatara ewu ewu ha ma e jiri ya tụnyere benzodiazepine agonists. Ọgwụ antihistamines na-edozi ahụ nwere ike ime ka ịhịa aka n'ahụ nke ukwuu, mmetụta anticholinergic, na ịbawanye ohere nke ịda mbà n'obi. Gabapentin na pregabalin na-ejikarị agwọ mgbu na-adịghị ala ala ma bụrụkwa ọgwụ ọgwụgwọ nke mbụ maka ọrịa ụkwụ na-adịghị ezumike. Ọgwụ ndị a na-enwe mmetụta nkwụsịtụ, na-amụba ụra na-adịghị ngwa ngwa, ma na-eji agwọ ọrịa ehighị ụra nke ọma (karịa ihe ngosi), karịsịa mgbe mgbu na-esonyere ya. Ike ọgwụgwụ, iro ụra, isi ọwụwa, na ataxia bụ ihe na-emetụtakarị.

Nhọrọ nke ọgwụ hypnotic
Ọ bụrụ na ahọpụtara ọgwụ maka ọgwụgwọ, ndị agonists na-anabata benzodiazepine dị mkpụmkpụ, ndị na-emegide orexin, ma ọ bụ ọgwụ heterocyclic dị ala bụ nhọrọ izizi ezi uche dị na ya n'ọtụtụ ọnọdụ ụlọ ọgwụ. Benzodiazepine agonists receptor agonists nwere ike ịbụ ọgwụgwọ kachasị mma maka ndị ọrịa ehighị ụra nke ọma nwere mgbaàmà mmalite nke ihi ụra, ndị na-eto eto na-eto eto, na ndị ọrịa nwere ike ịchọ ọgwụ oge dị mkpirikpi (dị ka ehighị ụra nke ọma n'ihi nnukwu nrụgide ma ọ bụ nke oge). Mgbe ị na-agwọ ndị ọrịa nwere mgbaàmà metụtara ịnọgide na-ehi ụra ma ọ bụ na-eteta n'oge, ndị agadi, na ndị nwere nsogbu iji ọgwụ eme ihe ma ọ bụ apnea ụra, ọgwụ heterocyclic dị ala ma ọ bụ ndị na-egbochi agụụ nwere ike ịbụ nhọrọ mbụ.

Dị ka usoro Beers si dị, ndepụta ọgwụ ndị na-adabaghị maka ndị ọrịa dị afọ 65 ma ọ bụ karịa gụnyere benzodiazepine agonists receptor agonists na ọgwụ heterocyclic, mana anaghị agụnye doxepin, trazodone, ma ọ bụ orexin antagonists. Ọgwụ nke mbụ na-agụnye ịṅụ ọgwụ kwa abalị maka izu 2-4, wee nyochaa mmetụta na mmetụta ndị dị na ya. Ọ bụrụ na achọrọ ọgwụ ogologo oge, gbaa ume ọgwụ na-adịte aka (2-4 ugboro n'izu). Ekwesịrị ịduzi ndị ọrịa ka ha were ọgwụ 15-30 nkeji tupu oge ụra. Mgbe ọgwụgwọ ogologo oge gasịrị, ụfọdụ ndị ọrịa nwere ike ịmalite ịdabere na ọgwụ ọjọọ, karịsịa mgbe ha na-eji benzodiazepine agonists receptor. Mgbe ejiri ogologo oge mee ihe, mbelata zubere (dịka mbelata 25% kwa izu) nwere ike inye aka belata ma ọ bụ kwụsị ọgwụ hypnotic.

Nhọrọ n'etiti ọgwụgwọ ngwakọta na monotherapy
Nnyocha ntụnyere ole na ole dị ugbu a n'isi na isi egosila na n'ime obere oge (izu 4-8), CBT-I na ọgwụ hypnotic (ọkachasị ọgwụ klaasị Z) nwere mmetụta yiri nke ahụ na imeziwanye ụra na-aga n'ihu, mana ọgwụgwọ ọgwụ nwere ike ịbawanye ogologo oge ụra ma e jiri ya tụnyere CBT-I. E jiri ya tụnyere iji CBT-I naanị, ọgwụgwọ ngwakọta nwere ike imezi ụra ngwa ngwa, mana uru a ji nwayọọ nwayọọ na-ebelata n'izu nke anọ ma ọ bụ ise nke ọgwụgwọ. Tụkwasị na nke a, atụnyere ọgwụ ma ọ bụ ọgwụgwọ ngwakọta, iji CBT-I naanị nwere ike ime ka ụra dịkwuo mma. Ọ bụrụ na enwere ụzọ ọzọ dị mma nke ịṅụ ọgwụ ihi ụra, ụfọdụ nrube isi na ndụmọdụ omume nwere ike ibelata.