ozi

Nnyocha ahụ chọpụtara na n'ime afọ 50 na karịa, ọnọdụ akụ na ụba dị ala na-ejikọta ya na nnukwu ihe ize ndụ nke ịda mbà n'obi; N'ime ha, obere ikere òkè n'ihe omume ọha na eze na owu ọmụma na-ekere òkè na mgbasa ozi na njikọ akpata n'etiti abụọ ahụ. Nsonaazụ nyocha na-ekpughe maka oge mbụ usoro nke ime ihe n'etiti ihe omume psychosocial na ọnọdụ akụ na ụba na ọnọdụ akụ na ụba na ihe ize ndụ nke ịda mbà n'obi na ndị agadi, ma na-enye nkwado nkwado sayensị dị mkpa maka imepụta ihe omume ahụike uche zuru oke na ndị agadi, mkpochapụ nke ndị na-ekpebi mmekọrịta mmadụ na ahụike, yana ngwangwa nke mmezu nke ebumnuche ịka nká zuru ụwa ọnụ.

Ịda mbà n'obi bụ isi nsogbu ahụike uche na-enye aka na ibu ọrịa zuru ụwa ọnụ na ihe kacha akpata ọnwụ n'etiti nsogbu ahụike uche. The Comprehensive Action Plan for Mental Health 2013-2030, nke WHO nakweere na 2013, na-akọwapụta usoro dị mkpa iji nye ihe omume kwesịrị ekwesị maka ndị nwere nsogbu uche, gụnyere ndị nwere ịda mbà n'obi. ịda mbà n'obi na-ejupụta na ndị agadi, ma ọ bụ nke a na-achọpụtaghị na a naghị agwọ ya. Nnyocha e mere achọpụtala na ịda mbà n'obi na ịka nká na-ejikọta ya na mbelata ọgụgụ isi na ihe ize ndụ nke ọrịa obi. Ọnọdụ akụ na ụba ọha na eze, ọrụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya, na ịnọrọ onwe ya ejikọtawo onwe ya na mmepe nke ịda mbà n'obi, mana mmetụta ha jikọtara ọnụ na usoro ndị a kapịrị ọnụ amabeghị. N'ihe gbasara ịka nká zuru ụwa ọnụ, ọ dị mkpa ngwa ngwa ịkọwapụta ihe ndị na-achọpụta ahụike ọha na eze nke ịda mbà n'obi na ịka nká na usoro ha.

Ọmụmụ ihe a bụ ọmụmụ ihe gbasara ọnụ ọgụgụ mmadụ, mba dị iche iche na-eji data sitere na nyocha ndị nnọchi anya mba ise nke ndị okenye nọ na mba 24 (emere site na February 15, 2008 ruo February 27, 2019), gụnyere ọmụmụ ahụike na ezumike nka, ọmụmụ ahụike na ezumike nka nke mba. HRS, English Longitudinal Study of Ageing, ELSA, Survey of Health, Aging and Retirement in Europe, The Survey of Health, Aging and Retirement in Europe, The China Health and Retirement Longitudinal Study, The China Health and Retirement Longitudinal Study, CHARLS na Mexico Health and Aging Study (MHAS) Ọmụmụ ihe ahụ gụnyere ndị sonyere na 50 afọ na karịa na ntọala ndị kọrọ ozi gbasara ọnọdụ akụ na ụba ha, ihe omume ọha na eze, na mmetụta nke owu ọmụma, na ndị a gbara ajụjụ ọnụ ma ọ dịkarịa ala ugboro abụọ; Ndị so na ndị nwere mgbaàmà ịda mbà n'obi na mmalite, ndị na-efunahụ data na mgbaàmà ịda mbà n'obi na covariates, na ndị na-efu efu ewepụghị. Dabere na ego ezinụlọ na-enweta, agụmakwụkwọ na ọkwa ọrụ, usoro nyocha ụdị dị n'okpuru ka ejiri kọwaa ọnọdụ mmekọrịta ọha na eze dị elu na nke dị ala. A tụlere ịda mbà n'obi site na iji nyocha ahụike Mexico na ịka nká (CES-D) ma ọ bụ EURO-D. A na-eme atụmatụ njikọ dị n'etiti ọnọdụ akụ na ụba na ọnọdụ akụ na ụba na ịda mbà n'obi site na iji usoro ihe ize ndụ nke Cox, na nchịkọta ọnụ ọgụgụ nke nyocha ise nwetara site na iji ụdị mmetụta enweghị usoro. Ọmụmụ ihe a tụlere n'ihu na nkwonkwo na mmekọrịta mmekọrịta nke ọnọdụ akụ na ụba ọha na eze, ọrụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ịda mbà n'obi, ma nyochaa mmetụta mgbasa ozi nke ọrụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ọnọdụ akụ na ụba na ịda mbà n'obi site na iji nyocha mgbasa ozi kpatara.

Mgbe usoro mgbasa ozi nke afọ 5 gasịrị, ndị na-eso 20,237 malitere ịda mbà n'obi, na ọnụ ọgụgụ nke 7.2 (95% oge ntụkwasị obi 4.4-10.0) kwa 100 mmadụ-afọ. Mgbe emezigharịrị maka ihe dị iche iche na-agbagwoju anya, nyocha ahụ chọpụtara na ndị na-ekere òkè na ọnọdụ akụ na ụba dị ala nwere ihe ize ndụ dị elu nke ịda mbà n'obi ma e jiri ya tụnyere ndị na-etinye aka na ọnọdụ akụ na ụba dị elu (gbakọtara HR = 1.34; 95% CI: 1.23-1.44). N'ime mkpakọrịta dị n'etiti ọnọdụ akụ na ụba na ịda mbà n'obi, nanị 6.12% (1.14-28.45) na 5.54% (0.71-27.62) bụ ndị ọrụ mmekọrịta na owu ọmụma kwadoro.

Naanị mmekọrịta dị n'etiti ọnọdụ akụ na ụba ọha na eze na owu ọmụma ka a hụrụ ka ọ nwere mmetụta dị ukwuu na ịda mbà n'obi (gbakọtara HR=0.84; 0.79-0.90). E jiri ya tụnyere ndị sonyere n'ọnọdụ akụ na ụba dị elu bụ ndị na-arụsi ọrụ ike na ọha mmadụ na-abụghị ndị owu na-ama, ndị na-eso ọnọdụ akụ na ụba dị ala bụ ndị na-adịghị arụ ọrụ na ndị na-anọ naanị ha nwere nnukwu ihe ize ndụ nke ịda mbà n'obi (nchịkọta HR = 2.45; 2.08-2.82).

Nkwụsị mmekọrịta ọha na eze na owu ọmụma naanị na-eme ka njikọ dị n'etiti ọnọdụ akụ na ụba na ịda mbà n'obi, na-atụ aro na na mgbakwunye na ntinye aka na-ezubere iche iche ọha na eze na owu ọmụma, ihe ndị ọzọ dị irè dị mkpa iji belata ihe ize ndụ nke ịda mbà n'obi na ndị okenye. Ọzọkwa, mmetụta jikọtara ọnụ nke ọnọdụ akụ na ụba ọha na eze, ọrụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya, na owu ọmụma na-egosipụta uru nke ntinye aka n'otu oge iji belata ibu zuru ụwa ọnụ nke ịda mbà n'obi.